Απαραίτητα Λιπαρά Οξέα
Ωμέγα 3, 6, 7 & 9
Τα απαραίτητα λιπαρά οξέα είναι πολυακόρεστα λιπαρά που είναι πολύτιμα για το ανθρώπινο σώμα. Ο οργανισμός μας δεν μπορεί να τα συνθέσει και συνεπώς είναι απαραίτητη η λήψη τους με την τροφή. Εντοπίζονται σε μερικά φυτά, όπως στο ηλιοτρόπιο, το safflower, την ελιά, το νυχτολούλουδο και τον λιναρόσπορο, καθώς και στα ψάρια.
Υπάρχουν διάφορες ομάδες πολυακόρεστων λιπαρών οξέων:
- Ωμέγα-3 από τα ιχθυέλαια, το λιναρόσπορο κ.α.
- Ωμέγα-6 από το νυχτολούλουδο, την μποράντζα, το ηλιοτρόπιο, το safflower κ.α.
- Ωμέγα-7 από το ιπποφαές κ.α.
- Ωμέγα-9 από την ελιά, τον λιναρόσπορο κ.α.
Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα είναι σημαντικά για την ανθρώπινη υγεία διότι εμπλέκονται στη δομή των κυτταρικών μεμβρανών και επίσης προμηθεύουν «πρώτη ύλη» για την παραγωγή προσταγλανδινών. Έχουν μοναδικά οφέλη στο καρδιαγγειακό σύστημα, τον εγκέφαλο, τα μάτια το δέρμα και τις αρθρώσεις.
Συμπληρώνοντας τη διατροφή με πολυακόρεστα λίπη, βοηθάμε στην εξισορρόπηση της διατροφικής λήψης ακόρεστων ή κατεργασμένων λιπών που βρίσκονται στο κρέας και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, στις έτοιμες πίτες και τα γλυκά, τη σοκολάτα, τα πατατάκια και άλλα σνακ ή τρόφιμα.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΣΤΑΓΛΑΝΔΙΝΩΝ
Οι προσταγλανδίνες (PGs), που προέρχονται τόσο από τα πολυακόρεστα όσο και από τα κορεσμένα λίπη, έχουν πολυάριθμες διαφορετικές λειτουργίες στο σώμα. Οι προσταγλανδίνες που προκύπτουν από τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα ονομάζονται προσταγλανδίνες σειράς 3, ενώ αυτές που προκύπτουν από τα ωμέγα-6 είναι οι προσταγλανδίνες σειράς Ε1 (συμπεριλαμβανομένων των προστακυκλινών, που σχηματίζονται στα αρτηριακά τοιχώματα και συγκαταλέγονται στους πιο ισχυρούς γνωστούς αναστολείς της συσσώρευσης των αιμοπεταλίων, ενώ επίσης συμβάλλουν στη χαλάρωση των αρτηριακών τοιχωμάτων και ευνοούν τη χαμηλότερη πίεση του αίματος).
Οι προσταγλανδίνες που προκύπτουν από τα κορεσμένα λιπαρά, τα οποία προέρχονται από το κρέας, τα ζωικά λίπη, τα γαλακτοκομικά προϊόντα κ.α. είναι οι PG2, οι οποίες είναι κατά βάση φλεγμονώδεις προσταγλανδίνες, σε αντίθεση με τις αντιφλεγμονώδεις PG1 και 3. Η σειρά PG2 περιλαμβάνει τις θρομβοξάνες, οι οποίες βρίσκονται στα αιμοπετάλια και διεγείρουν τη συσσώρευσή τους, γεγονός πολύ σημαντικό για την επούλωση των πληγών και επίσης διεγείρουν τη συστολή του αρτηριακού τοιχώματος αυξάνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την πίεση του αίματος. Η ισορροπία ανάμεσα στην προστακυκλίνη και τη θρομβοξάνη είναι σημαντική για τη διατήρηση της φυσιολογικής καρδιακής και κυκλοφορικής λειτουργίας.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν επίσης κάποιες προσταγλανδίνες οι οποίες σε υπερβολική ποσότητα μπορεί να έχουν καταστροφικές συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία, όπως για παράδειγμα συμβάλλοντας στις φλεγμονώδεις αντιδράσεις (π.χ. τα λευκοτριένια που έχουν σημαντικές φλεγμονώδεις ιδιότητες).
Μερικοί παράγοντες επηρεάζουν την παραγωγή του ενζύμου δ-6-desaturase που είναι απαραίτητο για την αποτελεσματική μετατροπή τόσο των ωμέγα-3 όσο και των ωμέγα-6 λιπαρών οξέων σε ωφέλιμες προσταγλανδίνες. Αυτοί είναι οι ακόλουθοι:
- ιοί
- πλεόνασμα χοληστερόλης
- κορεσμένα λίπη, trans λιπαρά οξέα
- πλεόνασμα ζάχαρης στη διατροφή
- αλκοόλ
- πλεόνασμα α-λινολενικού οξέος (από φυτικές πηγές ωμέγα-3)
- διαδικασία γήρανσης
- χαμηλές ποσότητες βιταμίνης Β3, Β6, C, βιοτίνης
- χαμηλές ποσότητες μετάλλων όπως μαγνησίου, ασβεστίου, σεληνίου και ψευδαργύρου