Έλαιο Νυχτολούλουδου (Ωμέγα-6)

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Το νυχτολούλουδο (Evening Primrose, Oenotherae) ανήκει στην οικογένεια του επιλόβιου του στενόφυλλου. Η κοινή ονομασία του προέρχεται από το γεγονός ότι τα κίτρινα άνθη του ανοίγουν κυρίως τη νύχτα. Οι σπόροι από τα άνθη του φυτού συλλέγονται και συμπιέζονται προκειμένου να παραχθεί το έλαιο. Το έλαιο νυχτολούλουδου έχει υψηλή περιεκτικότητα σε γ-λινολενικό οξύ (GLA). Το GLA ανήκει στα ωμέγα-6 λιπαρά οξέα και μετατρέπεται εύκολα στο ανθρώπινο σώμα σε προσταγλανδίνη Ε1 (PGE1).

ΔΡΑΣΗ

Το GLA είναι ένας σημαντικός μεσολαβητής στο μεταβολικό μονοπάτι της μετατροπής του λινολεϊκού οξέος (LA, απαραίτητο λιπαρό οξύ) σε προσταγλανδίνη Ε1. Αυτή η διαδικασία περιλαμβάνει ουσιαστικά τα ακόλουθα στάδια: το LA μετατρέπεται σε GLA, το GLA μετατρέπεται σε διομο-γ-λινολενικό οξύ και αυτό μετατρέπεται τελικά σε προσταγλανδίνη Ε1.

Μια φυσιολογική διατροφή είναι αρκετά επαρκής σε λινολεϊκό οξύ, αλλά το πρώτο στάδιο (LA σε GLA) στο μεταβολικό μονοπάτι της μετατροπής του σε προσταγλανδίνη Ε1 μπορεί εύκολα να παρεμποδιστεί. Μεταξύ των γνωστών παρεμποδιστικών παραγόντων του σταδίου αυτού περιλαμβάνονται οι ιοί, οι καρκινογόνες ουσίες, η χοληστερόλη, τα κορεσμένα λιπαρά οξέα, τα trans λιπαρά οξέα, το αλκοόλ, η ανεπαρκής ποσότητα ινσουλίνης, η υπερβολική ποσότητα α-λινολενικού οξέος στη διατροφή (εντοπίζεται στο έλαιο του λιναρόσπορου και του φραγκοστάφυλου), η ακτινοβολία και οι παράγοντες γήρανσης. Συνεπώς, το GLA που βρίσκεται στη διατροφή είναι εξαιρετικά σημαντικό διότι υπερπηδά αυτούς τους πιθανούς παρεμποδιστικούς παράγοντες. Ποικίλα θρεπτικά συστατικά απαιτούνται επίσης για την παραγωγή της προσταγλανδίνης Ε1. Ο ψευδάργυρος, το μαγνήσιο, η βιοτίνη και η βιταμίνη Β6 είναι απαραίτητα για το πρώτο στάδιο της διαδικασίας, δηλαδή τη μετατροπή του LA σε GLA. Το σελήνιο, η βιταμίνη C, η νιασίνη και ο ψευδάργυρος είναι απαραίτητα για την περαιτέρω μετατροπή του GLA σε προσταγλανδίνη Ε1.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΟΣΟΛΟΓΙΕΣ

Για την κυκλική μασταλγία (πόνος στο στήθος που σχετίζεται με την έμμηνο ρύση) ή το έκζεμα προτείνονται 200-400mg GLA ημερησίως (2-4g ελαίου νυχτολούλουδου). Για διαβητικές νευροπάθειες προτείνονται 400-600mg GLA ημερησίως (4-6g ελαίου νυχτολούλουδου). Για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα προτείνονται 2000-3000mg καθαρού GLA  ημερησίως (θα πρέπει να λαμβάνεται μόνο κάτω από ιατρική παρακολούθηση). Αν λαμβάνεται από τις τροφές, μπορεί να χρειαστούν μέχρι και 6 μήνες για να εμφανιστούν σημάδια βελτίωσης.

ΩΦΕΛΕΙΑ ΛΗΨΗΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΕΛΑΙΟΥ ΝΥΧΤΟΛΟΥΛΟΥΔΟΥ

1. Προεμμηνορροϊκό Σύνδρομο (PMS)
   Το έλαιο νυχτολούλουδου έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία σε γυναίκες με PMS. Έχει προταθεί ότι το PMS μπορεί να συνδέεται με μια ελαφριά ανωμαλία στο μεταβολισμό των λιπαρών οξέων, η οποία έχει ως αποτέλεσμα μια ανεπαρκή μετατροπή των λιπαρών οξέων σε προσταγλανδίνη Ε1 (PGE1). Έχει αποδειχθεί ότι η προσταγλανδίνη Ε1 (που προέρχεται από απαραίτητα λιπαρά οξέα) μπορεί να μειώσει τη βιολογική δράση της προλακτίνης, η οποία ευθύνεται για μερικά από τα συμπτώματα του PMS (1). Παρόλα αυτά, κάποιες άλλες μελέτες δεν συμφωνούν μ’ αυτά τα αποτελέσματα (2). Σε μια άλλη μελέτη, χρησιμοποιήθηκε το έλαιο νυχτολούλουδου με εξαιρετική επιτυχία. Τα συμπτώματα της πρησμένης κοιλιάς και του στήθους εξαλείφθηκαν στο 95% των γυναικών, η ευερεθιστικότητα στο 80%, η κατάθλιψη στο 74%, τα πρησμένα δάκτυλα και οι αστράγαλοι στο 79% και η ανησυχία στο 53%. Τα δύο μοναδικά συμπτώματα που εξακολούθησαν να υφίστανται σε περισσότερες από τις μισές γυναίκες ήταν η κόπωση και οι κεφαλαλγίες (3). Έχει επίσης αναφερθεί ότι το έλαιο νυχτολούλουδου μειώνει σημαντικά τα συμπτώματα της καλοήθους νόσου του μαστού (4).
2. Διαβήτης
   Το έλαιο νυχτολούλουδου είναι αποτελεσματικό για τη θεραπεία των διαβητικών νευροπαθειών, οι οποίες εμπεριέχουν πόνο ή/και μούδιασμα που οφείλονται σε νευρική βλάβη (5,6).
3. Καρδιά και Χοληστερόλη
   Έχει αποδειχθεί ότι το έλαιο νυχτολούλουδου μειώνει το επίπεδο της χοληστερόλης στον ορό του αίματος. Έχει επίσης αποδειχθεί ότι τα συμπληρώματα διατροφής με έλαιο νυχτολούλουδου μειώνουν τη συσσώρευση των αιμοπεταλίων (πήξιμο του αίματος) σε άτομα που ακολουθούν διατροφή με κανονική ή υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά (7,8).
4. Πίεση του Αίματος
   Μελέτες έδειξαν ότι το GLA από έλαιο νυχτολούλουδου μειώνει σημαντικά την πίεση του αίματος και μπορεί επίσης να καταστείλει την ανάπτυξη υπέρτασης (9).
5. Δερματικά Προβλήματα
   Το έλαιο νυχτολούλουδου έχει χρησιμοποιηθεί επιτυχώς σε ασθενείς με ατοπικό έκζεμα. Μια διπλή τυφλή διασταυρούμενη μελέτη εφαρμόστηκε σε ενήλικες κατά την οποία λάμβαναν 4, 8 ή 12 x 500mg σε κάψουλες ημερησίως και σε παιδιά που λάμβαναν 4 ή 8 x 500mg σε κάψουλες ημερησίως. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το έλαιο νυχτολούλουδου επέφερε σημαντική κλινική βελτίωση στη δερματίτιδα, κυρίως στις υψηλότερες δοσολογίες (10).
6. Πολλαπλή Σκλήρυνση (σκλήρυνση κατά πλάκας)
   Το έλαιο νυχτολούλουδου χρησιμοποιείται συχνά σε πάσχοντες από πολλαπλή σκλήρυνση (MS) (11). Η ασυνήθιστη δομή των λιπαρών οξέων που εντοπίζεται στους πάσχοντες από MS μπορεί να επανέλθει στη φυσιολογική μέσα σε λίγους μήνες μετά την έναρξη λήψης του ελαίου του νυχτολούλουδου.
7. Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
   Χορηγήθηκε έλαιο νυχτολούλουδου μόνο του ή σε συνδυασμό με ιχθυέλαιο σε 49 ασθενείς, οι οποίοι έπασχαν από χρόνια αρθρίτιδα και λάμβαναν μη-στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (NSAIDs). Το 60% των ασθενών κατάφερε να διακόψει τη θεραπεία με NSAIDs, ενώ το 25% κατάφερε να μειώσει στο μισό τη δοσολογία σε NSAIDs. Το έλαιο νυχτολούλουδου σε συνδυασμό με το ιχθυέλαιο ήταν ελαφρώς πιο αποτελεσματικό απ’ ότι το έλαιο νυχτολούλουδου μόνο του (12).

ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Το έλαιο νυχτολούλουδου μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς κίνδυνο σε επίπεδα μέχρι 5-6g ημερησίως.

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ

1. ΑLA
   Το α-λινολενικό οξύ (που εντοπίζεται στο έλαιο του λιναρόσπορου και του φραγκοστάφυλου) έχει κατασταλτική δράση στη μετατροπή του GLA/LA σε προσταγλανδίνες.
2. Επιληψία
   Το έλαιο νυχτολούλουδου θα πρέπει να αποφεύγεται από επιληπτικούς διότι μπορεί να επιδεινώσει μία μορφή επιληψίας του βρεγματικού λοβού.
3. Σχιζοφρένεια
   Το έλαιο νυχτολούλουδου θα πρέπει να αποφεύγεται να λαμβάνεται σε συνδυασμό με φάρμακα για τη σχιζοφρένεια.
4. Διάφορα
   Το έλαιο νυχτολούλουδου μπορεί να προκαλέσει περιστασιακά ναυτία, κεφαλαλγίες ή δερματικά εξανθήματα όταν ληφθεί για πρώτη φορά. Τα συμπτώματα μπορούν να μειωθούν αν λαμβάνεται μαζί με ένα γεύμα.

1. "Primrose oil in the treatment of Pre-menstrual syndrome", B Larsson & S Fianu, Dept. Obstetrics and Gynaecology, Hudding University Hospital, Sweden, 1986.
2. J Obstetrics and Gynaecology, 1993,81;1:93-98.
3. Current Therapeutic Research, 1989, 46;1:58-63.
4. "Handbook of Dietary Supplements", Pamela Mason, Blackwell Science, 1995.
5. Keen H, Payan J, Allawi J, et al. Treatment of diabetic neuropathy with gamma-linolenic acid. The Gamma-Linolenic Acid Multicenter Trial Group. Diabet Care 16: 8-15, 1993.
6. Jamal GA and Carmichael H. The effect of gamma-linolenic acid on human diabetic peripheral neuropathy: a double-blind placebo-controlled trial. Diabet Med 7: 319-323, 1990.
7. Lipids, 1997,32;10:1069-1074.
8. Annales de la Nutrition et de l’Alimentation, 1980,34;2:277-290.
9. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids, 1993,49;4:809-814.
10. The J Int Medical Res, 1994;22:24-32.
11. The Lancet, 1997,350;9092:1685.
12. Annals of the Rheumatic Diseases, 1988,47:96-104.