Βιταμίνη Β3 (νιασίνη)

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Με τον όρο νιασίνη εννοούνται δύο συγγενικά συστατικά, το νικοτινικό οξύ και το νικοτιναμίδιο ή νιασιναμίδιο. Η νιασίνη είναι επίσης γνωστή ως βιταμίνη Β3 και είναι υδατοδιαλυτή βιταμίνη. Η έλλειψη νιασίνης προκαλεί πελλάγρα. Η νιασίνη μπορεί να συντεθεί στο σώμα από το απαραίτητο αμινοξύ τρυπτοφάνη. Εξήντα μόρια τρυπτοφάνης χρειάζονται για να σχηματιστεί ένα μόριο νιασίνης, με εξαίρεση τις έγκυες όπου η μετατροπή είναι δύο φορές πιο αποτελεσματική. Η μετατροπή της τρυπτοφάνης σε νιασίνη απαιτεί επίσης την παρουσία και άλλων θρεπτικών συστατικών, όπως θειαμίνης (Β1), πυριδοξίνης (Β6) και βιοτίνης.

ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ

Η νιασίνη είναι μια από τις πιο σταθερές βιταμίνες Β και δεν επηρεάζεται από το ηλιακό φως, τον αέρα ή το αλκαλικό περιβάλλον. Η μόνη σημαντική απώλεια νιασίνης παρατηρείται με το μαγείρεμα.

ΔΡΑΣΗ

Η νιασίνη συμμετέχει στο σχηματισμό δύο συνενζύμων στο σώμα, του NAD (nicotinamide adenine dinucleotide) και του NADP (nicotinamide adenine dinucleotide phosphate). Αυτά τα συνένζυμα εμπλέκονται, όπως και τα συνένζυμα που συντίθενται από θειαμίνη και ριβοφλαβίνη, στην απελευθέρωση ενέργειας από την τροφή.

ΕΛΛΕΙΨΗ

Τα συμπτώματα μικρής έλλειψης νιασίνης είναι η κόπωση, η κατάθλιψη και η απώλεια μνήμης. Σοβαρή έλλειψη νιασίνης οδηγεί σε πελλάγρα, η οποία χαρακτηρίζεται από διάρροια, δερματίτιδα και διανοητική ανεπάρκεια (άνοια). Η έλλειψη νιασίνης είναι συνήθης σε πληθυσμούς που καταναλώνουν πολύ αραβόσιτο επειδή η νιασίνη στον αραβόσιτο (και σε άλλα δημητριακά) βρίσκεται σε τέτοια μορφή (συνδεδεμένη σε κάποιο συστατικό) που την καθιστά μη διαθέσιμη για το σώμα. Ο αραβόσιτος είναι επιπλέον μια σχετικά φτωχή πηγή τρυπτοφάνης.

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ

Ανώτερο ασφαλές επίπεδο για ημερήσιο συμπλήρωμα: νικοτιναμίδιο: 450mg, νικοτινικό οξύ: 150mg.
Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση (Recommended Daily Allowance, RDA) = 16mg.

ΩΦΕΛΕΙΑ ΛΗΨΗΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΜΕ ΝΙΑΣΙΝΗ

1. Αλκοολικοί
   Είναι σύνηθες οι αλκοολικοί να εμφανίζουν έλλειψη νιασίνης και συχνά απαιτείται να λαμβάνουν ένα συμπλήρωμα με νιασίνη (1), κατά προτίμηση μαζί με άλλα μέλη του συμπλέγματος βιταμινών Β.
2. Υψηλή Χοληστερίνη
   Η νιασίνη (ως νικοτινικό οξύ) έχει χρησιμοποιηθεί με πολύ καλά αποτελέσματα στη μείωση της χοληστερίνης (2). Μπορούν να χρησιμοποιηθούν μεγάλες δόσεις νιασίνης (συνήθως γραμμαρίων ανά ημέρα) γι’ αυτό το σκοπό, μόνο όμως κάτω από πλήρη ιατρική παρακολούθηση. Σημείωση: μόνο το νικοτινικό οξύ (όχι το νικοτιναμίδιο) μπορεί να μειώσει τα επίπεδα των λιπών στο αίμα.
3. Πνευματική Υγεία
   Έχει προταθεί η χορήγηση υψηλών δόσεων νιασίνης σε περιπτώσεις σχιζοφρενών (1) και παρόλο που οι πληροφορίες από αυτό το πεδίο είναι αντικρουόμενες, υπάρχουν αναφορές για σημαντικά αποτελέσματα.
4. Αρθρίτιδα
   Η χορήγηση νιασίνης (ως νικοτιναμίδιο) μπορεί να ωφελήσει σε περιπτώσεις οστεοαρθρίτιδας και άλλων επίπονων παθήσεων των αρθρώσεων (1).

ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Πολύ υψηλές δόσεις νικοτινικού οξέος (3-6g την ημέρα) μπορεί να προκαλέσουν αλλαγές στη δομή του ήπατος, με την βραδείας αποδέσμευσης μορφή της βιταμίνης να είναι πιο πιθανό να ενοχοποιείται γι’ αυτό. Τα δεδομένα περί ασφάλειας για το νικοτιναμίδιο διαβεβαιώνουν ότι αυτή η μορφή νιασίνης μπορεί να ληφθεί σε υψηλότερα επίπεδα με συμπλήρωμα από το νικοτινικό οξύ.

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ & ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ

1. Σε δόση υψηλότερη των 20mg, το νικοτινικό οξύ (όχι το νικοτιναμίδιο) μπορεί να προκαλέσει διαστολή των αιμοφόρων αγγείων στο δέρμα και συνεπώς ερυθρότητα. Αυτό συνήθως εξαφανίζεται μετά από μερικές μέρες συνεχούς χορήγησης, ενώ εμφανίζεται σε πολύ μικρότερο βαθμό αν λαμβάνεται μαζί με το φαγητό.
2. Δεν πρέπει να λαμβάνονται συμπληρώματα με νικοτινικό οξύ από άτομα που υποφέρουν από ποδάγρα (ουρική αρθρίτιδα – εναπόθεση κρυστάλλων ουρικού οξέος στις αρθρώσεις), διαβήτη, έλκη στομάχου και παθήσεις του ήπατος.

Οι κύριες πηγές νιασίνης στη διατροφή είναι το κρέας και τα προϊόντα κρέατος, οι πατάτες, το ψωμί και τα εμπλουτισμένα δημητριακά.

1. "Handbook of Dietary Supplements", Pamela Mason, Blackwell Science, 1995.
2. Crouse JR 3rd, New developments in the use of niacin for treatment of hyperlipidaemia: new considerations in the use of an old drug. Coron Artery Dis, 1996,7;4:321-326.