Βιταμίνη C

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Η βιταμίνη C (ασκορβικό οξύ) είναι ένα ευρέως διαδεδομένο συστατικό, το οποίο συμμετέχει στη φυσιολογία σχεδόν όλων των φυτών και ζώων. Οι άνθρωποι, άλλα ανώτερα πρωτεύοντα θηλαστικά και τα ινδικά χοιρίδια δεν μπορούν να παράγουν το δικό τους σωματικό απόθεμα σε βιταμίνη C και κατά συνέπεια χρειάζονται τακτική λήψη αυτής της βιταμίνης με τη διατροφή.

ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ

Η βιταμίνη C είναι μία ασταθής, υδατοδιαλυτή βιταμίνη που είναι ευαίσθητη στη ζέστη, τον αέρα, το νερό και τις αλκαλικές ενώσεις (π.χ. διττανθρακικό νάτριο ή σόδα μαγειρέματος). Μερικά μέταλλα, όπως ο χαλκός, μπορούν να επιταχύνουν την οξειδωτική διάσπαση της βιταμίνης C.

ΔΡΑΣΗ

Η βιταμίνη C είναι υπεύθυνη για πολλές λειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα, εκ των οποίων ορισμένες δεν είναι ακόμη πλήρως κατανοητές. Ακολουθούν κάποιες από τις διαδικασίες στις οποίες συμμετέχει η εν λόγω βιταμίνη:

• Σύνθεση κολλαγόνου - το ενδοκυτταρικό «τσιμέντο» του σώματος.
• Ανάπτυξη και αποκατάσταση των ιστών και επούλωση των πληγών.
• Δημιουργία αντισωμάτων και διέγερση των λευκών αιμοσφαιρίων.
• Δημιουργία κορτικοστεροειδών ορμονών στα επινεφρίδια.
• Απορρόφηση του σιδήρου και η απαραίτητη συσσώρευσή του στο μυελό των οστών, τη σπλήνα και το ήπαρ.
• Ως αντιοξειδωτικό θρεπτικό συστατικό, προστατεύει τις υδατοδιαλυτές ουσίες από οξείδωση επιτρέποντας τη δική του οξείδωση.
• Ως αντιισταμινικό, μειώνει την επίδραση της ισταμίνης που παράγεται από το ανοσοποιητικό σύστημα. Η ισταμίνη ευθύνεται για πολλά αλλεργικά συμπτώματα όπως τον αλλεργικό κατάρρου.
• Δημιουργία της καρνιτίνης στους χορτοφάγους, καθώς επίσης και της λυσίνης.

Η βιταμίνη C εκτελεί τις πιο πολλές από τις λειτουργίες της δρώντας ως ισχυρό αντιοξειδωτικό. Αυτό σημαίνει ότι η βιταμίνη C εξουδετερώνει αποτελεσματικά τις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες είναι καταστροφικά, υψηλής δραστικότητας μόρια που πιστεύεται ότι αποτελούν τη βάση πολλών σοβαρών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου και των καρδιοπαθειών.

ΕΛΛΕΙΨΗ

Η συνήθης ασθένεια που οφείλεται σε έλλειψη της βιταμίνης C είναι το σκορβούτο, του οποίου πρόωρα συμπτώματα αποτελούν συνήθως το μάτωμα των ούλων, η απώλεια δοντιών, καθώς επίσης και η εξάντληση, η αδυναμία, η ευερεθιστικότητα και το μυϊκό άλγος. Μια παρατεταμένη οριακή έλλειψη βιταμίνης C μπορεί να μην οδηγήσει σε κλινικά συμπτώματα, αλλά μπορεί να προδιαθέτει υπέρ μιας ενδεχόμενης καρδιοπάθειας και εξασθένισης του ανοσοποιητικού συστήματος.

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ

Ανώτερο ασφαλές επίπεδο για ημερήσιο συμπλήρωμα = 2000mg.
Συνιστώμενη ημερήσια δόση (Recommended Daily Allowance, RDA) = 80mg.

ΩΦΕΛΕΙΑ ΛΗΨΗΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ C

1. Λοιμώξεις
   Μελέτες ελέγχου έδειξαν ότι τα επίπεδα της βιταμίνης C μειώνονται κατά τη διάρκεια μιας λοίμωξης (1). Επίσης, υπάρχουν στοιχεία που υποστηρίζουν ότι μεγάλες δόσεις (τουλάχιστον 1g/ημέρα) μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος.
2. Χειρουργική και Κατάγματα
   Η βιταμίνη C βοηθά στην επούλωση των πληγών (2) μετά από χειρουργική επέμβαση και είναι ζωτικής σημασίας για την ορθή επούλωση των καταγμάτων.
3. Κατάσταση Δοντιών και Στοματικής Κοιλότητας
   Η βιταμίνη C χορηγούμενη πριν και μετά την αφαίρεση δοντιών μπορεί να συμβάλλει στην επούλωση των ούλων.
4. Αναιμία και Αιμορραγικές Διαταραχές
   Η χρήση της βιταμίνης C ως βοηθήματος για τη θεραπεία της αναιμίας είναι ευρέως αποδεκτή λόγω της στενής σύνδεσης της βιταμίνης αυτής με το μεταβολισμό του σιδήρου (3). Στις αιμορραγικές διαταραχές, η βιταμίνη C μπορεί να συμβάλλει στην ενδυνάμωση των ευπαθών τριχοειδών αγγείων, κυρίως σε συνδυασμό με βιοφλαβονοειδή (ουσίες που συχνά εμφανίζονται στη φύση μαζί με τη βιταμίνη C).
5. Οστεοαρθρίτιδα
   Η βιταμίνη C (κατά προτίμηση σε μη όξινη μορφή - buffered form) μπορεί να ωφελήσει τους πάσχοντες από οστεοαρθρίτιδα (4), πιθανώς μέσω του ρόλου της στην παραγωγή του κολλαγόνου. Φαίνεται να ανακουφίζει το άλγος και τη δυσκαμψία σε μερικά άτομα.
6. Αλλεργίες
   Οι αλλεργικές αντιδράσεις μπορεί να αντιμετωπιστούν με συμπλήρωμα βιταμίνης C (5), πιθανώς μέσω της αντιισταμινικής της δράσης.
7. Έλκη Στομάχου και Δωδεκαδάκτυλου
   Η βιταμίνη C είναι πολύ σημαντική για την επούλωση των ελκών, αλλά πρέπει να χρησιμοποιείται η μη όξινη μορφή της (buffered form).
8. Καπνιστές
   Τα επίπεδα βιταμίνης C στο πλάσμα του αίματος είναι χαμηλότερα στους καπνιστές σε σύγκριση με τους μη καπνιστές, γεγονός που οφείλεται στο αυξημένο οξειδωτικό στρες στην περίπτωση των καπνιστών. Ως εκ τούτου, απαιτείται αυξημένη λήψη αυτού του θρεπτικού συστατικού από τους καπνιστές (6).
9. Υπέρταση
   Η βιταμίνη C μπορεί να συμβάλλει στη μείωση της πίεσης του αίματος σε άτομα με υπέρταση (7).
10. Άσθμα
    Οι ασθματικοί εμφανίζουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης C στο αίμα τους (8). Έχει αποδειχθεί ότι η λήψη συμπληρώματος με βιταμίνη C μειώνει τις κρίσεις άσθματος (9) και προστατεύει από τις κρίσεις που εμφανίζονται κατά την άσκηση (10).

ΤΥΠΟΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ C

Τα συμπληρώματα με βιταμίνη C διατίθενται γενικά σε διάφορες μορφές. Καταρχήν, ως ασκορβικό οξύ (καθαρή βιταμίνη C), το οποίο είναι κατάλληλο για την πλειοψηφία των ατόμων και αποτελεί μια εύκολα διαθέσιμη ουσία σε προσιτή τιμή. Κατά δεύτερο λόγο, ως μη όξινη ή ελαφρώς όξινη μορφή (ασκορβικό ασβέστιο), η οποία είναι καταλληλότερη για άτομα με πεπτικά προβλήματα, ευαίσθητο στομάχι ή έλκη, Candida albicans, αρθρίτιδες ή απλά για τους ηλικιωμένους. Θεωρείται ως η πιο ελαφριά μορφή βιταμίνης C.

ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Η βιταμίνη C είναι απολύτως ασφαλής, χωρίς τοξική δράση ακόμη και σε ημερήσιες δοσολογίες γραμμαρίων. Η παροδική διάρροια αποτελεί τη συνήθη παρενέργεια που εμφανίζεται μετά από λήψη υψηλών ποσοτήτων. Η μόνη άλλη πιθανότητα κινδύνου από λήψη υψηλής δόσης βιταμίνης C εμφανίζεται σε άτομα που έχουν οικογενειακό ιστορικό νεφρολιθίασης, καθώς η οξαλική μορφή της μπορεί να συνδεθεί με το ασβέστιο και να σχηματίσει λίθους. Παρόλα αυτά, τα άτομα που δεν εμφανίζουν υψηλό κίνδυνο νεφρολιθίασης δεν χρειάζεται να αποφεύγουν τη βιταμίνη C. Η λήψη υψηλών δόσεων βιταμίνης C - 5000mg ημερησίως και άνω - και εν συνεχεία η απότομη διακοπή της λήψης, μπορεί να προκαλέσει «επανεμφανιζόμενο σκορβούτο». Αν και σύμφωνα με μία πρόσφατη έρευνα δεν υπάρχουν αποδείξεις για τον παραπάνω ισχυρισμό, συνιστάται η διακοπή της λήψης υψηλής δοσολογίας βιταμίνης C να γίνεται σταδιακά.

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ

1. Λίθοι στα Νεφρά
   Δεν συνιστάται η χορήγηση υψηλών δόσεων βιταμίνης C (πάνω από 1g περίπου ημερησίως) σε άτομα με λίθο στα νεφρά.
2. Αντικαταθλιπτικά
   Η βιταμίνη C μπορεί να μειώσει την επίδραση των τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών (π.χ amitryptyline, imipramine).
3. Άλλα φάρμακα
   Διάφορα φάρμακα μπορεί να αυξήσουν την ανάγκη για βιταμίνη C, συμπεριλαμβανομένων των κορτιζόνων, της ασπιρίνης και των αντισυλληπτικών χαπιών. Έχει αποδειχθεί ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης C συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της μακροπρόθεσμης ανεκτικότητας σε αγγειοδιαστολείς.

Οι κύριες πηγές βιταμίνης C στη διατροφή είναι οι πατάτες, οι χυμοί φρούτων, τα εσπεριδοειδή και τα πράσινα λαχανικά. Η περιεκτικότητα βιταμίνης C στα τρόφιμα ποικίλει σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με την εποχή, την ποικιλία και τη φρεσκάδα.

1. Pfitzenmeyer P et al. Vitamin B6 and vitamin C status in elderly patients with Infections during hospitalisation. Ann Nutr Metab, 41;6:344-352, 1997.
2. Thomas DR. Specific nutritional factors in wound healing. Adv Wound Care, 10;4:40-43, 1997.
3. Essien EU. Plasma levels of retinol, ascorbic acid and alpha-tocopherol in sickle cell Anaemia. Cent Afr J Med, 41;2:48-50, 1995.
4. McAlindin TE. Do antioxidant micronutrients protect against the development and progression of knee arthritis. Arthritis Rheum, 39;4:648-656, 1996.
5. Kodoma M et al. Automune disease and Allergy are controlled by vitamin C treatment. In Vivo, 8;2:251-257, 1994.
6. Lykkesfeldt J. et al. Ascorbic acid and dehydroascorbic acid as biomarkers of oxidative Stress caused by Smoking. Am J Clin Nutr,65;4:959-963, 1997.
7. "Handbook of Dietary Supplements", Pamela Mason, Blackwell Science, 1995.
8. "Healing Through Nutrition", Dr M Werbach, Thorsons, 1993.
9. Anah CO, Jarike LN and Baig HA> High dose ascorbic acid in Nigerian asthmatics. Trop Geograph Med, 32:132-137, 1980.
10. Schachter EN and Schlesinger A. The attenuation of exercise-induced bronchospasm by ascorbic acid.. Ann Allergy, 49:146-150, 1982.
11. Bassenge E et al. Dietary supplement with vitamin C prevents nitrate tolerance. J Clinical Investigation, 102:67-71, 1998.