Ασβέστιο

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Το ασβέστιο είναι το πιο άφθονο μέταλλο στο ανθρώπινο σώμα και αποτελεί περισσότερο από το 1,5% του συνολικού σωματικού του βάρους. Περίπου το 99% του σωματικού ασβεστίου εντοπίζεται στα οστά, ενώ το υπόλοιπο 1% βρίσκεται στα μαλακά μόρια. Η απορρόφηση του ασβεστίου εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από τη βιταμίνη D και συνεπώς η έλλειψη βιταμίνης D και η έλλειψη ασβεστίου έχουν ταυτόσημα συμπτώματα. Όταν τα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα είναι χαμηλά, η βιταμίνη D, η οποία δρα σαν ορμόνη, συμβάλλει στην αύξηση του επιπέδου του ασβεστίου στο αίμα προωθώντας την απορρόφηση του ασβεστίου και του φωσφόρου από το έντερο καθώς και την απελευθέρωσή τους από τα οστά. Προκειμένου να διατηρηθεί η φυσιολογική αναλογία ασβεστίου/φωσφόρου στο σώμα, η βιταμίνη D αυξάνει επίσης την έκκριση του φωσφόρου, αλλά όχι του ασβεστίου, από τα νεφρά.

ΔΡΑΣΗ

Το ασβέστιο εμπλέκεται στο σχηματισμό των οστών και των δοντιών. Επίσης, είναι απαραίτητο για τη λειτουργία των μυών και των νεύρων, την πήξη του αίματος και τη διατήρηση της πίεσης του αίματος. Μικρές ποσότητες ασβεστίου απαιτούνται προκειμένου να βοηθήσουν τον «εσωτερικό παράγοντα» στο ρόλο του στην απορρόφηση της Β12.

ΕΛΛΕΙΨΗ

Η σοβαρή έλλειψη ασβεστίου στα παιδιά μπορεί να προκαλέσει ραχίτιδα, παρόλο που η ασθένεια αυτή οφείλεται συνήθως σε έλλειψη βιταμίνης D. Η αντίστοιχη ασθένεια στους ενήλικες είναι η οστεομαλακία. Θεωρείται ότι η ανεπαρκής λήψη ασβεστίου κατά τη διάρκεια της ζωής μιας γυναίκας σχετίζεται με την ανάπτυξη μετεμμηνοπαυσιακής οστεοπόρωσης (ασθένεια με εύθραυστα οστά). Πιο άμεσες ενδείξεις έλλειψης ασβεστίου είναι οι μυϊκοί σπασμοί, η αϋπνία και η ευερεθιστικότητα. Οι αλλεργίες ενδέχεται επίσης να επιδεινωθούν από έλλειψη ασβεστίου.

Ο Εθνικός Οργανισμός Οστεοπόρωσης (National Osteoporosis Society) συνιστά τη λήψη των ακόλουθων δόσεων:

• Άνδρες, προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και εμμηνοπαυσιακές γυναίκες που υπόκεινται σε HRT (Hormone Replacement Therapy: θεραπεία υποκατάστασης ορμονών): 1000mg ημερησίως.
• Έγκυες και γυναίκες που θηλάζουν: 1200mg ημερησίως.
• Μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες (που δεν υπόκεινται σε HRT): 1500mg ημερησίως.

Ισοζύγιο Ασβεστίου: Το σώμα διατηρεί ένα ιδανικό επίπεδο ασβεστίου στο αίμα κάθε χρονική στιγμή. Εάν το ασβέστιο που προέρχεται από την τροφή αυξήσει αυτό το επίπεδο, τότε αυξάνεται η πρόσληψη ασβεστίου από τα οστά. Εάν το ασβέστιο στη διατροφή μειωθεί, τότε τα οστά αποδεσμεύουν ασβέστιο (και φώσφορο) προκειμένου να διατηρηθούν τα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα. Συνεπώς, η χαμηλή λήψη ασβεστίου μέσω της διατροφής για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε λέπτυνση των οστών (οστεοπόρωση).

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ

Ανώτατο ασφαλές επίπεδο για ημερήσιο συμπλήρωμα = 1500mg.
Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση (Recommended Daily Allowance, RDA) = 800mg.

ΩΦΕΛΕΙΑ ΛΗΨΗΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΑΣΒΕΣΤΙΟΥ

Το ασβέστιο μπορεί να ληφθεί από οποιονδήποτε ανησυχεί ότι εμφανίζει υψηλό κίνδυνο εμφάνισης έλλειψης ασβεστίου. Σ’ αυτά τα άτομα περιλαμβάνονται:

1. Χορτοφάγοι και ειδικότερα οι αυστηρά χορτοφάγοι (vegans) (1).
2. Γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης (2).
3. Μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες (2).
4. Έγκυες και γυναίκες που θηλάζουν (3).
5. Άτομα που χρησιμοποιούν υψηλές ποσότητες αλατιού ή αντιοξέα αργιλίου (μειώνουν το ασβέστιο) (4).

ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Ο μεταβολισμός του σωματικού ασβεστίου υπόκειται σε τόσο αυστηρή ρύθμιση που μια υπερβολική συσσώρευση ασβεστίου στο αίμα ή στους ιστούς μέσω υψηλής δοσολογίας δεν είναι επιστημονικά γνωστή. Σε περίπτωση που εμφανιστεί μια τέτοια συσσώρευση, αυτή θα οφείλεται σε αποτυχία των μηχανισμών ρύθμισης του ασβεστίου.

Ενώ γίνεται μεγάλη συζήτηση σχετικά με την πρόκληση πετρών στα νεφρά από τα συμπληρώματα ασβεστίου, ο ισχυρισμός αυτός δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά. Στην πραγματικότητα, μέχρι σήμερα είναι γνωστό ότι οι πέτρες στα νεφρά αναπτύσσονται σε περιπτώσεις κατά τις οποίες διαταράσσεται ο μεταβολισμός του ασβεστίου. Για τα άτομα στα οποία οι μηχανισμοί ελέγχου του ασβεστίου λειτουργούν φυσιολογικά, φαίνεται ότι είναι απόλυτα ασφαλής η λήψη συμπληρωμάτων ασβεστίου, ακόμη και σε υψηλές δοσολογίες.

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ

1. Βιταμίνη D
   Το ασβέστιο πρέπει να λαμβάνεται μαζί με βιταμίνη D, καθώς αυτή η βιταμίνη είναι ζωτικής σημασίας για την απορρόφηση του ασβεστίου.
2. Θειαζιδικά Διουρητικά
   Θα πρέπει να ακολουθείτε τις συμβουλές του γιατρού σας πριν πάρετε ασβέστιο σε συνδυασμό με διουρητικά φάρμακα, καθώς κάποια απ’ αυτά (κυρίως οι θειαζίδες) αυξάνουν τα επίπεδα του ασβεστίου στο αίμα.
3. Αντιβιοτικά
   Οι ασθενείς που υπόκεινται σε θεραπεία με τετρακυκλικά αντιβιοτικά, θα πρέπει να τα λαμβάνουν με μερικές ώρες διαφορά από το συμπλήρωμα ασβεστίου.

Το ασβέστιο θα πρέπει να αποφευχθεί από άτομα με:

• Προβλήματα που σχετίζονται με υπερασβεστιαιμία και υπερασβεστιουρία
• Χρόνια νεφρική πάθηση
• Πέτρες στα νεφρά ή ιστορικό με πέτρες στα νεφρά
• Υψηλή πίεση αίματος: τα άτομα αυτά θα πρέπει να ελέγχουν την πίεσή τους όταν λαμβάνουν συμπληρώματα με ασβέστιο (4)

Οι κύριες πηγές ασβεστίου στη διατροφή είναι το γάλα, το τυρί και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα.

1. Donovan UM and Gibson RS. Dietary intakes of adolescent females consuming vegetarian, semi-vegetarian, and omnivorous diets. J Adolesc Health, 18;4:292-300, 1996.
2. Nordin BE. Calcium and Osteoporosis. Nutrition, 13;7-8:664-686, 1997.
3. "Dietary Reference Values for Food, Energy and Nutrients for the United Kingdom", Dept. of Health, HMSO, 1991.
4. "Handbook of Dietary Supplements", Pamela Mason, Blackwell Science, 1995.