Χαλκός

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Ο χαλκός εντοπίζεται σ’ όλο το σώμα, ενσωματωμένος σε οργανικά συμπλέγματα όπως τα ένζυμα που εμπλέκονται στην εγκεφαλική λειτουργία και το κυκλοφορικό σύστημα.

ΔΡΑΣΗ

Ο χαλκός είναι ένα οξειδωτικό συστατικό, στο σώμα όμως έχει αντιοξειδωτική δράση αποτελώντας συστατικό του ενζύμου υπεροξειδική δισμουτάση (SOD). Αυτό το ένζυμο προστατεύει τα κύτταρα από βλάβες που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες. Ο χαλκός αποτελεί επίσης συστατικό της σερουλοπλασμίνης, μιας πρωτεΐνης που βρίσκεται στο πλάσμα του αίματος. Η σερουλοπλασμίνη ρυθμίζει το επίπεδο μερικών ορμονών στο αίμα και είναι επίσης απαραίτητη για τη δημιουργία των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Επιπροσθέτως, ο χαλκός παίζει ρόλο στην παραγωγή της ενέργειας, τη δημιουργία της μελανίνης (χρωστική του δέρματος) και την οξείδωση των λιπαρών οξέων.

ΕΛΛΕΙΨΗ

Ο κίνδυνος εμφάνισης καρδιακών και κυκλοφορικών προβλημάτων αυξάνεται όταν υπάρχει έλλειψη χαλκού, ειδικά εάν αυτή συνοδεύεται από έλλειψη σεληνίου. Αυτό συμβαίνει πιθανόν διότι τα αντιοξειδωτικά ένζυμα υπεροξειδάση της γλουταθειόνης και υπεροξειδική δισμουτάση έχουν σ’ αυτή την περίπτωση περιορισμένη δράση, επιτρέποντας στις ελεύθερες ρίζες να δρουν ανεξέλεγκτα. Η έλλειψη χαλκού μπορεί επίσης να συμβάλλει στην αναιμία, ασθένειες των οστών, διαταραχές του νευρικού συστήματος και την απώλεια μαλλιών. Στα παιδιά, η ανάπτυξη καταστέλλεται και τα οστά μπορεί να γίνουν εύθραυστα.

ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ

Ανώτατο ασφαλές επίπεδο για ημερήσιο συμπλήρωμα = 5mg.
Συνιστώμενη Ημερήσια Δόση (Recommended Daily Allowance, RDA) = 1mg.

ΩΦΕΛΕΙΑ ΛΗΨΗΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΧΑΛΚΟΥ

Ένα συμπλήρωμα χαλκού μπορεί να είναι απαραίτητο όταν λαμβάνεται υψηλή δόση ψευδάργυρου, καθώς αυτός μπορεί να μειώσει τα επίπεδα του χαλκού. Ο χαλκός είναι επίσης απαραίτητος για το Σύνδρομο Μenke (σπάνια γενετική ασθένεια που χαρακτηρίζεται από αδυναμία απορρόφησης του χαλκού) (1). Παρόλα αυτά, στην περίπτωση αυτή γίνεται συχνά συνταγογράφηση ενέσεων χαλκού. Ο χαλκός μπορεί να φανεί χρήσιμος στην αντιμετώπιση φλεγμονωδών παθήσεων, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η οστεοαρθρίτιδα (2).

ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Οι υψηλές δοσολογίες χαλκού είναι τοξικές, αλλά δεν έχει αναφερθεί χρόνια τοξίνωση από χαλκό στη Μεγάλη Βρετανία. Στις ΗΠΑ και τη Δυτική Γερμανία, η τοξικότητα του χαλκού έχει συνδεθεί με νερό μολυσμένο με πάνω από 1,6mg χαλκού ανά λίτρο. 

ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ

Ο χαλκός δεν θα πρέπει να λαμβάνεται από άτομα που πάσχουν από την ασθένεια του Wilson (γενετική διαταραχή).

Στις πηγές του χαλκού δεν περιλαμβάνονται οι χάλκινοι σωλήνες (κυρίως αυτοί που μεταφέρουν μαλακό νερό) και ο χάλκινος εξοπλισμός μαγειρέματος και κατεργασίας τροφίμων.

1. Kaler SG. Diagnosis and therapy of Menkes syndrome, a genetic form of copper deficiency. Am J Clin Nutr ,67;5 suppl:1029S-1034S, 1998.
2. "Handbook of Dietary Supplements", Pamela Mason, Blackwell Science, 1995.