Εντερικό μικροβίωμα και αέρια: Όλα όσα θέλετε να μάθετε αλλά διστάζετε να ρωτήσετε

Ακόμη και τις ημέρες που δεν τρώτε ένα μεγάλο γεύμα με όσπρια, το εσωτερικό του εντέρου σας είναι ένα εργοστάσιο παραγωγής αερίων. Αυτό εξυπηρετεί έναν πολύτιμο σκοπό για το σώμα όταν όλα λειτουργούν όπως πρέπει, με τα αέρια να παράγονται και να αποβάλλονται μέσω ενός πολύπλοκου μηχανισμού φυσιολογικών διεργασιών. Αλλά μερικές φορές τα αέρια γίνονται πρόβλημα - και τότε είναι σημαντικό να γνωρίζετε όχι μόνο τι συμβάλλει στα συμπτώματα των εντερικών αερίων, αλλά και πώς μπορούν κάποιες διατροφικές προσαρμογές να ανακουφίσουν ορισμένα από αυτά.
Ο Dr Fernando Azpiroz, επικεφαλής της έρευνας για το γαστρεντερικό στο ερευνητικό ινστιτούτο Vall d'Hebron και καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης στην Ισπανία, είναι ειδικός τόσο στην παθοφυσιολογία των αερίων που παράγονται στο πεπτικό σύστημα όσο και στα κλινικά προβλήματα που σχετίζονται με τα εντερικά αέρια. Περισσότερα από 20 χρόνια διεξάγει έρευνες σχετικά με τη λειτουργία του πεπτικού συστήματος, τα εντερικά αέρια και τη συμβολή του εντερικού μικροβιώματος.
Ο Dr. Azpiroz ρωτήθηκε για όλα όσα θα θέλατε να ξέρετε - από πού προέρχονται τα εντερικά αέρια, πότε γίνονται πρόβλημα και τις τελευταίες έρευνες σχετικά με τις διατροφικές αλλαγές που μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα των εντερικών αερίων, διατηρώντας παράλληλα ανέπαφη τη μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου.

Από πού προέρχονται τα εντερικά αέρια;
Ως επί το πλείστον, τα αέρια στο πεπτικό σύστημα προέρχονται από τις μεταβολικές δραστηριότητες του μικροβιόκοσμου του παχέος εντέρου. Τα υπολείμματα της διατροφής που δεν απορροφώνται στο λεπτό έντερο περνούν στο παχύ έντερο. Εκεί, χρησιμεύουν ως υποστρώματα για το μικροβίωμα του παχέος εντέρου. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας της ζύμωσης του παχέος εντέρου παράγεται αέριο.
Επιπλέον, κατά την κατάποση εισέρχεται λίγος αέρας. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του αέρα αποβάλλεται με την ερυγή (δηλ. το ρέψιμο), οπότε υπάρχει μια ομοιόσταση.

Πώς αποβάλλονται κανονικά τα αέρια;
Σε όλο τον γαστρεντερικό σωλήνα, ιδιαίτερα στο παχύ έντερο, περίπου το 80% των παραγόμενων αερίων απορροφάται μέσω του βλεννογόνου, περνά στο αίμα και αποβάλλεται με την αναπνοή. Έτσι, μόνο το 20-25% περίπου του όγκου των αερίων που παράγονται, ιδιαίτερα στο παχύ έντερο, αποβάλλονται από τον πρωκτό.

Τι επηρεάζει την ποσότητα των παραγόμενων αερίων;
Η ποσότητα των αερίων που παράγονται σε διαφορετικά άτομα εξαρτάται από δύο παράγοντες: ο ένας είναι η διατροφή - η ποσότητα των υπολειμμάτων (π.χ. φυτικές ίνες) στη διατροφή - και ο δεύτερος είναι ο τύπος του μικροβιώματος, ο οποίος είναι εξατομικευμένος. Διαφέρει πολύ από το ένα άτομο στο άλλο.

Ποιοι παράγοντες κάνουν τα αέρια να προκαλούν συμπτώματα;
Υπάρχουν δύο παράγοντες. Ο ένας είναι η ποσότητα του αερίου και ο άλλος είναι η ανοχή του ατόμου.
Στα υγιή άτομα, συνήθως χρειάζεται μεγάλη ποσότητα αερίου για να εμφανιστούν συμπτώματα, αν εμφανιστούν καθόλου.
Αλλά ακόμη και μικρές ποσότητες αερίων σε ασθενείς που έχουν υπερευαισθησία του εντέρου και κακή ανοχή στο περιεχόμενο μπορεί να συμβάλλουν στα συμπτώματά τους. Αυτό μπορεί να γίνει αντιληπτό διότι, αν μειώσουμε την ποσότητα των μετεωρογόνων ουσιών στη διατροφή τους, τα συμπτώματα μειώνονται.
Αυτό συμβαίνει αν λάβουμε υπόψη μόνο τον όγκο των παραγόμενων αερίων, αλλά υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας.
Αν δώσουμε μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε μετεωρογόνες ουσίες ή μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε υπολείμματα, γνωρίζουμε, επειδή το έχουμε μετρήσει, ότι αυξάνουμε τον όγκο των αερίων που παράγονται στο παχύ έντερο. Ωστόσο, αυξάνουμε επίσης την ποσότητα του περιεχομένου των κοπράνων στο παχύ έντερο. Έτσι, θα μπορούσε να είναι ότι αυτές οι δίαιτες παράγουν συμπτώματα επειδή αυξάνουν την ποσότητα των αερίων, αλλά και επειδή άλλα μη αέρια συστατικά, το κοπρανώδες περιεχόμενο του παχέος εντέρου, είναι επίσης ελάχιστα ανεκτά.

Πώς μπορεί κάποιος να τροποποιήσει τη διατροφή του ώστε να αλλάξει την ποσότητα των παραγόμενων εντερικών αερίων;
Μια δίαιτα "πρόκληση" ή μια δίαιτα με υψηλή περιεκτικότητα σε μετεωρογόνα σε υγιή άτομα, τα αρρωσταίνει. Από το να μην έχουν συμπτώματα, μεταπίπτουν στο να έχουν κάποια συμπτώματα, ιδιαίτερα μετεωρισμό και φούσκωμα.
Στους ασθενείς, η επίδραση της δίαιτας είναι πιο έντονη. Εάν οι ασθενείς καταναλώνουν μια δίαιτα με υψηλά υπολείμματα αποκτούν συμπτώματα, και εάν αυτοί οι ασθενείς μειώσουν τα υπολείμματα στη δίαιτα, βλέπουν αρκετή βελτίωση.

Ποιες είναι οι επιλογές για αλλαγή της διατροφής όταν κάποιος έχει σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή θέλει να μειώσει τα συμπτώματα αερίων;
Κάτι που έχει αποδειχθεί πρόσφατα είναι ότι η επίδραση μιας δίαιτας με χαμηλά υπολείμματα είναι παρόμοια, ανεξάρτητα από τον τύπο της δίαιτας. Τα τελευταία δέκα χρόνια περίπου υπάρχει μια μεγάλη τάση με τη χρήση των διαιτών χαμηλής περιεκτικότητας σε FODMAP (ζυμώσιμους ολιγο-, δι-, μονοσακχαρίτες και πολυόλες). Ωστόσο, το αποτέλεσμα αυτών των σύνθετων διαιτών δεν είναι καλύτερο από το αποτέλεσμα οποιασδήποτε λογικής και απλής δίαιτας χαμηλής περιεκτικότητας σε υπολείμματα. Έτσι, αν μειώσετε τα όσπρια, τα λαχανικά από τη διατροφή και τα φρούτα, θα έχετε παρόμοια βελτίωση.
Το πρόβλημα με τις δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε υπολείμματα, ιδίως με τη δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε FODMAP, είναι ότι δημιουργούν έναν περιορισμό των υποστρωμάτων για τη θρέψη του μικροβιόκοσμου, και αυτό είναι επιβλαβές για τον μικροβιόκοσμο. Η μικροβιακή χλωρίδα εξασθενεί.
Υπάρχουν κάποιες προκαταρκτικές ενδείξεις ότι ορισμένα προβιοτικά μειώνουν τον όγκο παραγωγής αερίων και μειώνουν τα πεπτικά συμπτώματα στους ασθενείς.