Συμπληρώματα διατροφής στην εγκυμοσύνη & τον θηλασμό

Η εγκυμοσύνη αποτελεί μια κρίσιμη περίοδο, κατά την οποία το σώμα υφίσταται μια σειρά μεταβολών για να δημιουργήσει ένα κατάλληλο περιβάλλον για το αναπτυσσόμενο έμβρυο. Την περίοδο αυτή, οι απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά είναι ιδιαίτερα αυξημένες.

Οι ελλείψεις θρεπτικών συστατικών από τον οργανισμό της μητέρας μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία του εμβρύου, όπως γενετικές ανωμαλίες (π.χ. βλάβες στον νευρικό σωλήνα), ενδομήτρια καθυστέρηση της ανάπτυξης, μειωμένη συστηματική ανάπτυξη, πρόωρο τοκετό και χαμηλό βάρος γέννησης, μειωμένο νευρολογικό επίπεδο, αυξημένο κίνδυνο νεογνικής αιμορραγίας και διάρροιας κ.α.

Έχει αποδειχθεί ότι το έμβρυο είναι πιθανό να προσαρμοστεί σε περιπτώσεις που η μητέρα του δεν ακολουθεί μια ολοκληρωμένη και σωστή διατροφή και να συνεχίσει να αναπτύσσεται. Ωστόσο, η ανάπτυξη αυτή συνοδεύεται από έναν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών αργότερα στη ζωή του. Τέτοιες περιπτώσεις οδηγούν συνήθως σε χαμηλό βάρος γέννησης και σε έναν αριθμό χρόνιων ασθενειών στη μετέπειτα ζωή του (π.χ. μεταβολικό σύνδρομο, διαβήτη τύπου ΙΙ, υπέρταση, καρδιαγγειακή/στεφανιαία νόσο, εγκεφαλικό επεισόδιο).

Ελλείψεις θρεπτικών συστατικών, πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μπορούν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις και στην υγεία της μητέρας, όπως αυτόματες αποβολές, μειωμένη διάρκεια κύησης, αιμορραγία μετά τον τοκετό, αγγειοσπασμούς και μυϊκές κράμπες, αυξημένο οξειδωτικό στρες, υπερ-ομοκυστεϊναιμία, υπέρταση που προκαλείται από την εγκυμοσύνη, προ-εκλαμψία ή εκλαμψία, αναιμία κ.λπ.

Η διατροφή της εγκύου λοιπόν, επηρεάζει σημαντικά τόσο τη δική της υγεία, όσο και την υγεία του εμβρύου που κυοφορεί. Ο κίνδυνος εμφάνισης ενός αριθμού χρόνιων ασθενειών στη μετέπειτα ζωή του αποκτάται πρωτίστως στη μήτρα. Συνεπώς, η κατάλληλη λήψη ειδικών θρεπτικών συστατικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι ζωτικής σημασία για την επιτυχή της έκβαση, αλλά και για την καλή υγεία του μωρού για όλη τη διάρκεια της ζωής του.

Όταν μια γυναίκα εγκυμονεί, ακόμα κι αν ακολουθεί μια καλή διατροφή, δεν μπορεί να καλύψει μόνο με τη διατροφή της τα θρεπτικά συστατικά που είναι απαραίτητα για μια υγιή εγκυμοσύνη. Ιδιαίτερα οι γυναίκες που συνεχίζουν να εργάζονται μέχρι την 32η εβδομάδα της κύησης ή και περισσότερο σε μερικές περιπτώσεις, είναι σίγουρο πως δεν μπορούν να τηρήσουν ισορροπημένα διαιτολόγια, για πρακτικούς λόγους. Συνεπώς, κρίνεται αναγκαία η λήψη ορισμένων βιταμινών και μετάλλων με κάποιο συμπλήρωμα διατροφής.

Απαραίτητα στοιχεία για την κύηση & τον θηλασμό

Τα απαραίτητα στοιχεία που δεν πρέπει να λείπουν στην εγκυμοσύνη, αλλά και στην περίοδο όπου η γυναίκα θηλάζει είναι το φυλλικό οξύ, ο σίδηρος και το ασβέστιο.

• Το φυλλικό οξύ είναι ένα απαραίτητο συστατικό κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, συνιστάται η λήψη 400μg φυλλικού οξέος με συμπλήρωμα μέχρι τη 12η εβδομάδα της κύησης, για την πρόληψη βλαβών στο νευρικό σωλήνα του εμβρύου. Ωστόσο, σύμφωνα με άλλες μελέτες, το φυλλικό οξύ πρέπει να λαμβάνεται καθ΄ όλην τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και όχι μόνο μέχρι τη 12η εβδομάδα. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι δίαιτες φτωχές σε φυλλικό οξύ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αυξάνουν την πιθανότητα πρόωρου τοκετού και γέννησης εμβρύου με χαμηλότερο βάρος από το φυσιολογικό.
• Η λήψη σιδήρου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης κρίνεται απαραίτητη. Η εμφάνιση αναιμίας στην εγκυμοσύνη είναι ιδιαίτερα συχνή σε όλο τον κόσμο και οφείλεται κυρίως στην έλλειψη σιδήρου αλλά και στα χαμηλά επίπεδα σε ορισμένα άλλα θρεπτικά συστατικά. Η απαίτηση λήψης συμπληρώματος σιδήρου είναι ιδιαίτερα αυξημένη στο 2ο και 3ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.
• Το ασβέστιο και η βιταμίνη D είναι απαραίτητα κατά την περίοδο της κύησης και του θηλασμού, για να καλυφτούν οι αυξημένες απαιτήσεις της νέας μητέρας, να αποφευχθεί η απώλεια ασβεστίου από το οστά της και να επιτευχθεί η σωστή ανάπτυξη του σκελετού του βρέφους. Σημειώνεται ότι η περίοδος του θηλασμού είναι η δεύτερη πιο επικίνδυνη περίοδος για τη γυναίκα για απώλεια οστού (η πρώτη είναι η εμμηνόπαυση). Πολλές θηλάζουσες μητέρες εμφανίζουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D. Στις γυναίκες αυτές συχνά προτείνεται η λήψη της με συμπλήρωμα.

Βιταμίνες Β, Βιταμίνη Κ & Ω3 λιπαρά

• Η λήψη ικανοποιητικής ποσότητας βιταμίνης B12 είναι απαραίτητη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Γνωρίζουμε ότι γυναίκες με χαμηλά επίπεδα βιταμίνης Β12 στο αίμα εμφανίζουν 5 φορές υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσει το μωρό τους βλάβη στον νευρικό σωλήνα. Τα επίπεδα της βιταμίνης Β12, στα οποία ο κίνδυνος αυξάνεται, δεν φτάνουν συνήθως αυτά της έλλειψης. Η βιταμίνη Β12 δρα σε συνεργασία με τη βιταμίνη Β6 και το φυλλικό οξύ για την αποφυγή βλαβών στον νευρικό σωλήνα του εμβρύου. Η βιταμίνη Β6 μπορεί να επηρεάσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου και τη νοητική λειτουργία του βρέφους μέσω του ρόλου της, ως ενός σημαντικού συμπαράγοντα στην ανάπτυξη του κεντρικού νευρικού συστήματος.
• Η βιταμίνη Κ είναι ιδιαίτερα σημαντική κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ειδικά σε περιπτώσεις πρόωρων τοκετών. Σε όλα τα πρόωρα νεογνά εμφανίζονται συμπτώματα αιμορραγικού συνδρόμου, περισσότερο ή λιγότερο έντονα, που σχετίζονται με τη διαθεσιμότητα της βιταμίνης Κ. Πιο συγκεκριμένα, στα πρόωρα νεογνά είναι πιθανό να παρατηρείται αξιοσημείωτη έλλειψη βιταμίνης Κ, ο εντερικός σωλήνας τους να μην κατοικείται από τους μικροοργανισμούς εκείνους που συνθέτουν τη βιταμίνη Κ και τα αποθέματα βιταμίνης Κ στο ήπαρ τους να είναι αναποτελεσματικά. Συνεπώς, η χορήγηση βιταμίνης Κ μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην προφύλαξη των πρόωρων νεογνών από επιπλοκές που οφείλονται σε αιμορραγία. Η βιταμίνη K, που υπάρχει φυσιολογικά στο ανθρώπινο μητρικό γάλα, έχει δειχθεί ότι είναι ανεπαρκής σε σχέση με αυτή που απαιτείται από βρέφη μικρότερα των 6 μηνών. Η χορήγηση συμπληρώματος κατά τη διάρκεια του θηλασμού βελτιώνει το περιεχόμενο σε βιταμίνη Κ του μητρικού γάλακτος και μειώνει το ενδεχόμενο νεογνικής αιμορραγίας.
• Η σημασία των ωμέγα-3 λιπαρών οξέων κατά τη διάρκεια της κύησης έχει αναγνωριστεί ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες. Είναι πλέον γνωστό ότι τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα στην πραγματικότητα παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην αύξηση και την ανάπτυξη του βρέφους στη μήτρα συμβάλλοντας στο σχηματισμό των ιστών του εγκεφάλου, του κεντρικού νευρικού συστήματος και των οφθαλμών, ιδίως του αμφιβληστροειδούς. Δεδομένου ότι τα έμβρυα προμηθεύονται θρεπτικά συστατικά από τη μητέρα τους, είναι ιδιαίτερα σημαντικό η έγκυος να λαμβάνει τις κατάλληλες ποσότητες ωμέγα-3 λιπαρών οξέων.

Μέταλλα: Μαγνήσιο, Ψευδάργυρος, Χαλκός, Ιώδιο

Μέταλλα όπως το μαγνήσιο, ο ψευδάργυρος, το ιώδιο και ο χαλκός επίσης παίζουν σημαντικό ρόλο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

• Οι απαιτήσεις σε μαγνήσιο αυξάνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, λόγω της σύνθεσης νέου ιστού, εμβρυικού και μητρικού. Το μαγνήσιο είναι σημαντικό για την ομαλή αγγειακή κυκλοφορία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η λήψη μαγνησίου συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης υπέρτασης και προ-εκλαμψίας, μειώνει τις μυϊκές κράμπες και το ενδεχόμενο του πρόωρου τοκετού.
• Μητέρες με χαμηλό επίπεδο ψευδαργύρου έχουν αυξημένο κίνδυνο να γεννήσουν μωρά με χαμηλό βάρος. Είναι απαραίτητος για την ομαλή εμβρυική αύξηση και ανάπτυξη και την παραγωγή γάλακτος κατά την περίοδο του θηλασμού.
• Το ιώδιο είναι ζωτικής σημασίας για τη νοητική ανάπτυξη του εμβρύου. Οι απαιτήσεις σε ιώδιο αυξάνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης για να βοηθήσουν στη διατήρηση των μητρικών θυρεοειδών ορμονών, οι οποίες είναι εξαιρετικής σημασίας για την ομαλή ανάπτυξη του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος του εμβρύου.
• Ο χαλκός είναι απαραίτητος για την ανάπτυξη του εγκεφάλου, των νεύρων, της καρδιάς, των αγγείων, των ματιών, των μαλλιών, του δέρματος, των μυών, των οστών και άλλων οργάνων. Η έλλειψη χαλκού επηρεάζει τη συστηματική ανάπτυξη και προκαλεί αναιμία, που δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία με σίδηρο. Η έλλειψη χαλκού είναι πολύ συχνή στις περιπτώσεις εγκυμοσύνης.

Αντιοξειδωτικές βιταμίνες

• Η βιταμίνη D είναι ζωτικής σημασίας για την εμβρυική ανάπτυξη, την ανάπτυξη των οστών, το σχηματισμό του σμάλτου των δοντιών και τη νεογνική ισορροπία του ασβεστίου.
• Η βιταμίνη C εξασφαλίζει μηχανική αντοχή και αντίσταση στη ρήξη της μεμβράνης που περιβάλλει το έμβρυο μέσω της συμμετοχής του στην παραγωγή κολλαγόνου. Επίσης, παίζει σημαντικό ρόλο ως αντιοξειδωτικό.
• Η βιταμίνη E, ως ισχυρό αντιοξειδωτικό, μειώνει το αυξημένο οξειδωτικό στρες που μπορεί να παρεμποδίσει την ανάπτυξη του εμβρύου. Σε όλες τις εγκυμοσύνες εμφανίζεται αυξημένο οξειδωτικό στρες και τα υπερβολικά του επίπεδα μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα ακόμα και τη διακοπή της εγκυμοσύνης. Επίσης, η βιταμίνη Ε συμμετέχει στην ανοσολογική απόκριση.

Οι δράσεις των αντιοξειδωτικών αλληλεξαρτώνται. Το κάθε αντιοξειδωτικό είναι αποτελεσματικό μόνο εφόσον είναι παρόν και κάποιο άλλο. Για το λόγο αυτό, ένα μέτριας δόσης κοκτέιλ αντιοξειδωτικών είναι περισσότερο ωφέλιμο από υψηλές δόσεις μεμονωμένων αντιοξειδωτικών.