Πεπτικά ένζυμα: Γιατί είναι τόσο απαραίτητα και πότε χρειάζεται να τα παίρνω σε συμπλήρωμα διατροφής;

Τα πεπτικά ένζυμα είναι ειδικές πρωτεΐνες που βοηθούν στη διάσπαση της τροφής σε μικρότερα συστατικά, τα οποία μπορούν να απορροφηθούν και να χρησιμοποιηθούν από το σώμα για ενέργεια, ανάπτυξη και επισκευή. Αυτά τα ένζυμα καταλύουν χημικές αντιδράσεις, επιτρέποντας στο σώμα να απορροφήσει αποτελεσματικά θρεπτικά συστατικά όπως υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λίπη. Τα πεπτικά ένζυμα εκκρίνονται σε διάφορα μέρη του πεπτικού συστήματος, συμπεριλαμβανομένου του στόματος, του στομάχου, του παγκρέατος και του λεπτού εντέρου. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι πεπτικών ενζύμων, ανάλογα με τα μακροθρεπτικά συστατικά που διασπούν, όπως:
1. Πρωτεάση: Διασπά τις πρωτεΐνες σε αμινοξέα. Παράγεται από το στομάχι, το πάγκρεας και το λεπτό έντερο.
2. Λιπάση: Διασπά τα λίπη σε λιπαρά οξέα και γλυκερόλη. Παράγεται κυρίως από το πάγκρεας.
3. Αμυλάση: Διασπά τους υδατάνθρακες σε απλά σάκχαρα. Βρίσκεται στο σάλιο και στο πάγκρεας.
4. Λακτάση: Διασπά τη λακτόζη (σάκχαρο του γάλακτος). Παράγεται από κύτταρα του λεπτού εντέρου.

Γιατί χρειαζόμαστε πεπτικά ένζυμα;
1. Βέλτιστη απορρόφηση θρεπτικών συστατικών: Τα ένζυμα διασπούν τους υδατάνθρακες, τις πρωτεΐνες και τα λίπη σε μικρότερα μόρια τα οποία ο οργανισμός μπορεί να απορροφήσει και να χρησιμοποιήσει για ενέργεια και κυτταρική λειτουργία.
2. Πρόληψη πεπτικών προβλημάτων: Χωρίς επαρκή ένζυμα, η τροφή μπορεί να μην χωνεύεται σωστά, οδηγώντας σε δυσφορία, φούσκωμα, αέρια και δυσπεψία.
3. Υποστήριξη του μεταβολισμού: Τα θρεπτικά συστατικά που διασπώνται από τα ένζυμα είναι απαραίτητα για πολυάριθμες βιοχημικές διεργασίες, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής ενέργειας και της επιδιόρθωσης των ιστών.
4. Αποφυγή ελλείψεων θρεπτικών συστατικών: Χωρίς ένζυμα, η τροφή μπορεί να περάσει από το πεπτικό σύστημα χωρίς να απορροφηθεί πλήρως, οδηγώντας σε υποσιτισμό ή ελλείψεις σε βιταμίνες, μέταλλα και άλλα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.
5. Απομάκρυνση αποβλήτων: Η σωστή πέψη μέσω της δραστηριότητας των ενζύμων διασφαλίζει ότι τα απόβλητα επεξεργάζονται αποτελεσματικά και αποβάλλονται από το σώμα.

Πότε χρειαζόμαστε συμπλήρωση πεπτικών ενζύμων;
1. Ελλείψεις ενζύμων:
Επίμονες πεπτικές ενοχλήσεις όπως αέρια, φούσκωμα ή καούρα, αλλά και κόπωση ιδιαίτερα μετά τα γεύματα ίσως να οφείλονται σε έλλειψη ενζύμων. Τα τροφικά υπολείμματα που δεν απορροφώνται παραμένουν στον αυλό του παχέος εντέρου, υφίστανται ζύμωση από τα βακτήρια της εντερικής χλωρίδας προκαλώντας παραγωγή αερίων, αίσθημα κορεσμού, ακόμα και διάρροια. Κάποια άτομα στερούνται ορισμένα πεπτικά ένζυμα, όπως για παράδειγμα, τα άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη στερούνται λακτάσης, η οποία διασπά τη λακτόζη (σάκχαρο του γάλακτος), προκαλώντας συμπτώματα όπως φούσκωμα, αέρια και διάρροια.
Ανεξήγητες ελλείψεις θρεπτικών συστατικών, παρά την ισορροπημένη διατροφή, αποτελούν σημάδι πιθανής έλλειψης ενζύμων.
Το πάγκρεας παράγει τα περισσότερα πεπτικά ένζυμα. Παθήσεις όπως η χρόνια παγκρεατίτιδα ή η κυστική ίνωση μπορούν να μειώσουν την παραγωγή ενζύμων, οδηγώντας σε δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών.
Ορισμένες γαστρεντερικές επεμβάσεις μπορεί επίσης να επηρεάσουν την παραγωγή ή τη λειτουργία των ενζύμων (π.χ. γαστρική παράκαμψη ή χειρουργική επέμβαση στο πάγκρεας).
2. Γήρανση
Κατά τη γήρανση, η παραγωγή πεπτικών ενζύμων από τον οργανισμό μπορεί να μειωθεί, οδηγώντας σε βραδύτερη πέψη και σε προβλήματα όπως καούρα, δυσπεψία ή δυσκοιλιότητα. Η συμπλήρωση με ένζυμα μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της πεπτικής απόδοσης.
3. Γαστρεντερικές διαταραχές
Καταστάσεις όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, η νόσος του Crohn ή η κοιλιοκάκη μπορεί να επηρεάσουν την πέψη, οδηγώντας σε ανεπάρκεια ενζύμων ή σε αναποτελεσματικότητα στην απορρόφηση θρεπτικών συστατικών. Τα συμπληρώματα πεπτικών ενζύμων μπορούν να υποστηρίξουν την πέψη σε αυτές τις περιπτώσεις.
4. Βαριά ή πλούσια γεύματα ή κακή διατροφή
Με την κατανάλωση πλούσιων γευμάτων με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπη, πρωτεΐνες ή υδατάνθρακες, ο οργανισμός μπορεί να δυσκολευτεί να παράγει αρκετά ένζυμα για την πλήρη πέψη της τροφής, προκαλώντας δυσφορία. Η λήψη συμπληρωμάτων πεπτικών ενζύμων μπορεί να βοηθήσει στην πέψη τέτοιων γευμάτων.
Η κατανάλωση μικρών ποσοτήτων φρούτων και λαχανικών και μεγάλων ποσοτήτων μαγειρεμένων επεξεργασμένων τροφών με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη ή φλεγμονωδών τροφών όπως η γλουτένη, τα γαλακτοκομικά, το καλαμπόκι, η σόγια κ.α. μπορεί να σχετίζονται με έλλειψη ενζύμων.
5. Μειωμένα στομαχικά οξέα (υποχλωρυδρία)
Τα οξέα του στομάχου είναι απαραίτητα για την ενεργοποίηση ορισμένων ενζύμων, όπως η πεψίνη, η οποία διασπά πρωτεΐνες. Τα άτομα με μειωμένα στομαχικά οξέα μπορεί να δυσκολεύονται να χωνέψουν τις τροφές, οδηγώντας σε γαστρεντερικές διαταραχές. Η υποχλωρυδρία έχει συνδεθεί με τη μείωση της απορρόφησης των βιταμινών Β, του σιδήρου και του ασβεστίου. Η υποχλωρυδρία έχει, επίσης, συνδεθεί με την αύξηση της ανάπτυξης τροφικών αλλεργιών και την υπερανάπτυξη βακτηρίων στο λεπτό έντερο (SIBO). Τα ένζυμα, ιδίως οι πρωτεάσες, μπορεί να βοηθήσουν σε αυτή την περίπτωση.
6. Άγχος ή ασθένεια
Υψηλά επίπεδα στρες ή ασθένειες μπορούν να μειώσουν την ικανότητα του οργανισμού να παράγει πεπτικά ένζυμα. Κατά τη διάρκεια τέτοιων περιόδων, τα συμπληρώματα ενζύμων μπορούν να υποστηρίξουν τη φυσική διαδικασία πέψης του οργανισμού.
7. Τροφικές δυσανεξίες
Εκτός από τη δυσανεξία στη λακτόζη, ορισμένοι άνθρωποι μπορεί να έχουν και άλλες δυσανεξίες, όπως δυσκολία στην πέψη της λακτόζης, της γλουτένης ή της φρουκτόζης. Ειδικά συμπληρώματα ενζύμων, όπως π.χ. η λακτάση για τη λακτόζη, μπορούν να βοηθήσουν σε αυτές τις περιπτώσεις.
8. Δυσκολία απώλειας βάρους
Αν παρόλη την προσεκτική διατροφή η ζυγαριά δεν κινείται, υπάρχει πιθανότητα να υπάρχει μειωμένη ποσότητα από πεπτικά ένζυμα. Η κακή πέψη μπορεί να εμποδίσει τη σωστή απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και να δυσκολεύει το σώμα να αποβάλλει τα απόβλητα και τις τοξίνες, προκαλώντας υπερβολική αποθήκευση νερού και λίπους.
9. Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και κάπνισμα
Η συχνή χρήση αλκοόλ με ταυτόχρονα πεπτικά προβλήματα, ίσως είναι σημάδι προβλήματος στα πεπτικά ένζυμα. Η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επιβραδύνει κάποιες διαδικασίες στο σώμα, συμπεριλαμβανομένης της απελευθέρωσης πεπτικών ενζύμων. Οι αναστολείς οξέος μπορούν επίσης να εμποδίσουν το σώμα να απελευθερώσει ορισμένα απαραίτητα πεπτικά ένζυμα. Το κάπνισμα είναι επίσης επιβαρυντικό για τις απαραίτητες συγκεντρώσεις πεπτικών ενζύμων στο σώμα.