Ασβαγκάντα: Τα αποδεδειγμένα οφέλη της σε στρες, άγχος και προβλήματα ύπνου

Η ασβαγκάντα (Αshwagandha - Withania somnifera) είναι ένας αειθαλής θάμνος που καλλιεργείται σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές της Ασίας, της Αφρικής και της Ευρώπης. Γνωστή επίσης ως ινδικό τζίνσενγκ, η ασβαγκάντα έχει χρησιμοποιηθεί στα παραδοσιακά συστήματα ιατρικής της Ινδίας (Αyurveda και Unani) ως προσαρμογόνο, δηλαδή ως βότανο που αυξάνει την ικανότητα ενός ατόμου να αντιστέκεται, να προσαρμόζεται ή να γίνεται ανθεκτικό με μη ειδικούς τρόπους σε βιολογικούς, φυσικούς ή χημικούς στρεσογόνους παράγοντες.

Η ονομασία του είδους somnifera προέρχεται από τη λατινική λέξη για την πρόκληση ύπνου, υποδηλώνοντας μια ακόμα ιδιότητα αυτού του βοτάνου. Εκτός από τον ύπνο, η ασβαγκάντα προτείνεται συνήθως για τη μείωση του στρες και του άγχους και για γνωστικές διαταραχές.

Η ασβαγκάντα περιέχει, μεταξύ άλλων, στεροειδείς λακτόνες (γνωστές ως withanolides) και αλκαλοειδή. Ενώ οι withanolides πιστεύεται ότι είναι υπεύθυνες για πολλές από τις δράσεις του βοτάνου, στοιχεία από προκλινικές μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να εμπλέκονται και άλλα συστατικά.

Στρες και άγχος

Τα αποτελέσματα από διάφορες κλινικές δοκιμές δείχνουν ότι το εκχύλισμα ασβαγκάντα μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του στρες και του άγχους. Μια συστηματική ανασκόπηση του 2021 εντόπισε επτά μελέτες που ερευνούσαν το βότανο για τη θεραπεία του στρες και του άγχους. Συνολικά 491 ενήλικες, με υψηλό στρες και άγχος ή με διαγνωσμένη αγχώδη διαταραχή, τυχαιοποιήθηκαν για να λάβουν ασβαγκάντα ή εικονικό φάρμακο για 6 έως 8 εβδομάδες. Οι μελέτες χρησιμοποίησαν είτε μόνο εκχυλίσματα από τη ρίζα ασβαγκάντα, τη ρίζα και τα φύλλα, απροσδιόριστα μέρη ή αποξηραμένη σκόνη ρίζας σε κόκκους. Η δόση ασβαγκάντα κυμαινόταν από 240 έως 1.250mg/ημέρα εκχυλίσματος ή 12.000 mg/ημέρα ολόκληρων κόκκων ρίζας που ισοδυναμούν με 6.000 mg σκόνης ρίζας. Συνολικά, οι μελέτες διαπίστωσαν ότι η ασβαγκάντα μείωσε σημαντικά τα επίπεδα στρες και άγχους, την αϋπνία και την κόπωση και επίσης μείωσε τα επίπεδα της ορμόνης του στρες κορτιζόλης στον ορό, σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο. Σε αρκετές μελέτες, τα οφέλη φάνηκαν να είναι μεγαλύτερα με δόσεις 500-600mg/ημέρα σε σύγκριση με χαμηλότερες δόσεις.

Τα αποτελέσματα τριών επιπλέον μικρών μελετών που δημοσιεύθηκαν μετά από αυτή την ανασκόπηση του 2021 δείχνουν επίσης ότι η ασβαγκάντα έχει ευεργετικό αντίκτυπο στο αντιληπτό στρες. Μια κλινική δοκιμή που διεξήχθη στη Φλόριντα περιλάμβανε 60 άνδρες και γυναίκες (μέσης ηλικία 34 ετών) που αντιμετώπιζαν αντιληπτό στρες. Οι συμμετέχοντες έλαβαν κάψουλες που περιείχαν 225mg/ημέρα ή 400mg/ημέρα εκχυλίσματος ρίζας και φύλλων ασβαγκάντα ή εικονικό φάρμακο για 30 ημέρες. Σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο, οι συμμετέχοντες που έλαβαν και τις δύο δόσεις του εκχυλίσματος ασβαγκάντα ανέφεραν θετικές επιδράσεις στο στρες, το άγχος, την κατάθλιψη και την επιθυμία για φαγητό, όπως μετρήθηκαν με επικυρωμένες κλίμακες αξιολόγησης. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες που έλαβαν τη δόση των 225mg είχαν χαμηλότερα επίπεδα κορτιζόλης σε σχέση με εκείνους στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου.

Σε δύο κέντρα υγείας στην Ινδία, 130 υγιείς άνδρες και γυναίκες ηλικίας 20-55 ετών με αυτοαναφερόμενο άγχος τυχαιοποιήθηκαν για να λάβουν ένα εκχύλισμα ρίζας ασβαγκάντα βραδείας αποδέσμευσης ή εικονικό φάρμακο για 90 ημέρες. Το εκχύλισμα ήταν τυποποιημένο ώστε να περιέχει 15mg withanolides ανά κάψουλα 300mg εκχυλίσματος και οι συμμετέχοντες έπαιρναν μία κάψουλα ημερησίως. Σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο, οι συμμετέχοντες που έλαβαν εκχύλισμα ασβαγκάντα ανέφεραν βελτιώσεις στα επίπεδα άγχους και στην ποιότητα του ύπνου, σύμφωνα με μετρήσεις από έγκυρες κλίμακες αξιολόγησης. Είχαν επίσης χαμηλότερα επίπεδα κορτιζόλης στον ορό. Επιπλέον, οι συμμετέχοντες ανέφεραν βελτιώσεις στην ψυχολογική ευεξία, τη μνήμη και την εστίαση.

Στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, στο Κολοράντο Σπρινγκς, 60 άτομα ηλικίας 18 έως 50 ετών τυχαιοποιήθηκαν για να λάβουν εκχύλισμα ρίζας ασβαγκάντα ή εικονικό φάρμακο για 30 ημέρες σε μια διπλά τυφλή δοκιμή [10,11]. Το εκχύλισμα περιείχε 2,5mg withanolides ανά κάψουλα 350mg εκχυλίσματος και οι συμμετέχοντες έπαιρναν δύο κάψουλες ημερησίως. Οι ερευνητές συνέλεξαν πληροφορίες από τους συμμετέχοντες κατά τη διάρκεια καθημερινών ελέγχων. Οι συμμετέχοντες που έλαβαν εκχύλισμα ασβαγκάντα ανέφεραν αυξημένη ευεξία, συμπεριλαμβανομένης της αίσθησης ηρεμίας, βελτιωμένα επίπεδα ενέργειας, αυξημένη πνευματική διαύγεια και βελτιωμένη ποιότητα ύπνου. Ενώ οι περιγραφές του άγχους ήταν συγκρίσιμες και στις δύο ομάδες, οι συμμετέχοντες που έλαβαν ασβαγκάντα ήταν πιο πιθανό να περιγράψουν το άγχος τους ως διαχειρίσιμο σε σύγκριση με εκείνους που έλαβαν εικονικό φάρμακο.

Ύπνος

Η έρευνα είναι περιορισμένη, αλλά τα αποτελέσματα από κλινικές δοκιμές δείχνουν ότι τα εκχυλίσματα ασβαγκάντα μπορούν να βοηθήσουν στον ύπνο. Για παράδειγμα, σε ένα κέντρο μελέτης στην Ινδία, 150 υγιείς άνδρες και γυναίκες ηλικίας 18 έως 65 ετών με προβλήματα ύπνου που χαρακτηρίζονταν από αϋπνία και έλλειψη ποιότητας ύπνου τυχαιοποιήθηκαν για να λάβουν ένα εκχύλισμα ρίζας και φύλλων ασβαγκάντα ή εικονικό φάρμακο για 6 εβδομάδες. Το εκχύλισμα ήταν τυποποιημένο ώστε να περιέχει 21mg withanolide glycosides ανά κάψουλα των 60mg και οι συμμετέχοντες έπαιρναν δύο κάψουλες κάθε μέρα. Και οι δύο ομάδες ανέφεραν βελτιώσεις στην ποιότητα του ύπνου, όπως μετρήθηκε με έγκυρη κλίμακα αξιολόγησης, αλλά οι βελτιώσεις ήταν μεγαλύτερες στην ομάδα που λάμβανε ασβαγκάντα (72%) σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου (29%). Επιπλέον, οι συμμετέχοντες που έλαβαν εκχύλισμα ασβαγκάντα παρουσίασαν βελτιώσεις στην διάρκεια του ύπνου, στον χρόνο που απαιτείται για να αποκοιμηθεί κανείς και στην αφύπνιση μετά την έναρξη του ύπνου. Ανέφεραν επίσης βελτιώσεις στην ποιότητα ζωής.

Βιβλιογραφικές αναφορές
1. J Diet Suppl 2021;18:183-226.
2. Med Res Rev 2021;41:630-703.
3. Yale J Biol Med 2020;93:327-46.
4. J Ethnopharmacol 2021;264:113276.
5. Nutrients 2022;14.
6. Curr Neuropharmacol 2021;19:1468-95.
7. Journal of Herbal Medicine 2021;28:100434.
8. J Ayurveda Integr Med 2022;13:100510.
9. Evid Based Complement Alternat Med 2021;2021:8254344.
10. J Med Food 2022;25:1095-101.
11. Sleep Med 2020;72:28-36.
12. PLoS One 2021;16:e0257843.
13. J Ethnopharmacol 2020;255:112768.
14. Kanzo 2017;58:448-54.
15. Am J Gastroenterol 2021;116:2151-2.
16. J Ethnopharmacol 1999;67:233-9.
17. J Ayurveda Integr Med 2014;5:241-5.
18. J Altern Complement Med 2018;24:243-8.
19. Pharmaceutics 2023;15.